واکاوی قیام عشایر لارستان در پانزده خرداد 1342 (با تکیه بر عشایر لُر و نفر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار تاریخ، گروه معارف اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

2 دانشجوی دکترای تاریخ ایران بعد از اسلام، گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

قیام طوایف لُر و نفر از عشایر لارستان فارس به رهبری آیت‌الله آیت‌اللهی، جزء منحصربه‌فردترین رخدادهای تاریخ اولیه نهضت انقلاب اسلامی محسوب می­شود. آیت‌الله آیت‌اللهی در لارستان رهبری قیام عشایر لُر و نفر را برعهده گرفت و با دریافت پیام آیت‌الله خمینی، که قیام در برابر ظلم ظالم را واجب اعلام نموده بودند، تصمیم به متحد کردن عشایر فارس علیه دولت وقت نمود. بنابراین پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سؤالات است که چه عواملی زمینه شکل­گیری قیام عشایر لُر و نفر در 15 خرداد 1342 را فراهم نمود؟ و این قیام چه پیامدهایی را به دنبال داشت؟ یافته ­های پژوهش حاکی از آن است که فتوای آیت‌الله خمینی و ارسال آن به علمای شهرستان­ها زمینه قیام علیه دولت پهلوی را فراهم نمود. اما این قیام به دلیل عدم هماهنگی و آمادگی لازم عشایر لارستان به شکست انجامید و موجب سرکوب شدید عشایر لُر و نفر، اسکان اجباری آنان و تضعیف بنیة اقتصادی و فرهنگی مردم لارستان شد. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی می­باشد که از منابع تاریخیِ دست اول و اسناد و به‌ویژه تاریخ شفاهی بهره برده شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis of the uprising of Larestan tribes in 15 Khordad 1342 (Based on Lor and Nafar tribes)

نویسندگان [English]

  • hadi bayati 1
  • Rasul Ahmadlu 2
1 Assistant Professor of History, Department of Islamic Studies, Faculty of Theology and Islamic Studies, Mazandaran University, Babolsar, Iran
2 PhD student of Iranian History after Islam, Department of History, Faculty of Literature and Humanities, Kharazmi University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The uprising of Lor tribes and some of the nomads of Lorestan, Fars, led by Ayatollah Ayatollahi, is considered one of the most unique events in the early history of the Islamic Revolution movement. Ayatollah Ayatollahi in Larestan led the uprising of Lor and Nafar tribesmen and after receiving the message of Ayatollah Khomeini who had declared the uprising against the oppression of the oppressor as obligatory, he decided to unite the tribes of Fars against the state. Therefore, this research seeks to answer these questions, what factors provided the basis for the formation of the uprising of the tribes of Lor and Nafar on 15 Khordad 1342 (5 June, 1963)? And what were the consequences of this uprising? The findings of the research indicate that Ayatollah Khomeini's fatwa and sending it to the scholars of the cities provided the basis for the uprising against the Pahlavi government. However, this uprising failed due to the lack of coordination and necessary preparation of the tribes of Larestan and caused severe repression of the tribes of Lor and Nafar, their forced resettlement, and the weakening of the economic and cultural structure of the people of Larestan. The method of the research is descriptive-analytical, which has been used first-hand historical sources and documents, especially oral history.

کلیدواژه‌ها [English]

  • 15 Khordad Uprising
  • Larestan
  • Lor and Nafar tribes
  • Seyyed Abdul Ali Ayatollahi
الف) اسناد
مرکز اسناد انقلاب اسلامی (مراسان)، ش ب، 00897051، 00792022، 00792024.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (ساکما)، ش ب، 220012202.
موسسة مطالعات و پژوهش‌های سیاسی (مپس).
کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی (کِمام).
بنیاد شهید شهرستان لارستان، پرونده شهدای پانزده خرداد 1342.
ب) کتاب
احمدلو، رسول، تاریخ تحولات ایل نفر (طایفه دولخانی، لُر و نفر) در عصر پهلوی، شیراز: نوید شیراز، 1393.
پیرنیا، باقر، گذر عمر (خاطرات سیاسی)، با مقدمه عبدالله شهبازی، تهران: نشر کویر، 1382.
خلخالی، صادق، خاطرات آیت‌الله خلخالی، ج3، تهران: نشر سایه، 1380.
خمینی، روح الله، صحیفه امام، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1378.
دوانی، علی، نهضت روحانیون ایران، ج 3 و 4، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1377، چ2.
دوانی، علی، نهضت روحانیون ایران، ج3، تهران: بنیاد فرهنگی امام رضا، بی تا.
رجبی، محمدحسن، زندگینامه سیاسی امام خمینی، تهران: مؤسسه فرهنگی قبله، 1374.
رحیمی نژاد، کاظم، تاریخ معاصر لارستان، تهران: قلمکده، 1393.
روحانی، حمید، بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی، ج 1، تهران: دارالفکر، 1356.
روحانی، حمید، نهضت امام خمینی، ج1، تهران: عروج، 1381، چ 15.
زندگی­نامه حضرت سیدعبدالعلی آیت­اللهی، لارستان: حوزه علمیه لارستان، 1389.
سیاهپور، کشواد، قیام عشایر جنوب (1343-1341)، تهران: موسسه مطالعات و پژوهش­های سیاسی، 1388.
سیر مبارزات امام خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ج 1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1386.
طبری، محمد بن جریر، تاریخ الرسل و الملوک، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ج2، تهران: اساطیر، 1362.
مدنی، جلال ­الدین، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج 1، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1359، چ 3.
مستوفی، حمدالله، نزهت القلوب، تهران: افست، 1362.
نجفی، علی محمد، وقایع ایلات خمسه، تهران: نشر همسایه، 1380.
نصیری طیبی، منصور، انقلاب اسلامی در شیراز، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1393.
وثوقی، باقر، آیت‌الله لاری و جنبش مشروطه خواهی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1383.
وثوقی، باقر، زندگی و مبارزات آیت­الله حاج سید عبدالعلی آیت­اللهی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1386.
وصاف الحضره، تاریخ وصاف، به کوشش عبدالمحمد آیتی، تهران: بنیاد فرهنگ تهران، 1346.
هدایت، صادق، اردشیر بابکان، تهران: امیرکبیر، 1342.
ج) مقاله
عرفان منش، جلیل، «نهضت پانزده خرداد در استان فارس»، مجله پانزده خرداد، ش 25، بهار 1376، صص 32-24.
د) روزنامه­ها
روزنامه اطلاعات، شنبه 2 خرداد 1343 شماره 11393.
روزنامه اطلاعات، دهم خردادماه 1343، شماره 11399.
روزنامه اطلاعات، 11 خرداد 1343، شماره 11400.
هفته­نامه میلاد لارستان، سال 16، هفته‌ سوم، شماره 551، بهمن 1387.
هـ) مصاحبه­ها
مرکز اسناد انقلاب اسلامی(مراسان)، مصاحبه با آیت‌الله سید عبدالعلی آیت‌اللهی، ش ب 14300، ش ب 14290، جلسه اول، ش ب 14294، جلسه 8، ش ب 14298، جلسه 18، ش ب 13323.
مرکز اسناد انقلاب اسلامی(مراسان)، مصاحبه با محمد کریمی، جلسه 16، ش ب 14297.
مرکز اسناد انقلاب اسلامی(مراسان)، مصاحبه با منوچهر بیگلری، ش ب 12143.
مصاحبه با اللهیار بیگلری، مورخ 04/04/1389.
مصاحبه با اسماعیل بیگلری، جلسه اول، مورخ 28/6/1390.
مصاحبه با آیت­الله سید محمدحسین نسابه، مورخ 08/09/1391.
مصاحبه با حسین آیت‌اللهی، مورخ 27/6/1390.
مصاحبه با سید یحیی کاظمی، جلسه دوم، مورخ 5/3/1390.
مصاحبه با غضنفر بیگلری، مورخ 09/07/1391.
مصاحبه با یدالله فولادی، جلسه اول، مورخه 23/5/1391.
مصاحبه با یدالله فولادی، جلسه دوم، مورخه 01/06/1391.