تبیین خدمت سربازی روحانیون در دوره پهلوی دوم

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد تاریخ انقلاب اسلامی، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار گروه تاریخ انقلاب اسلامی، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، ایران

چکیده

روحانیون در اوایل دهه‌ی ۱۳۴۰ و پس از فروردین 1342 طبق دستور حکومت به سربازی فراخوانده شدند. علما و بزرگانی نظیر امام خمینی مخالفت خود را با این موضوع مطرح و از اعزام به خدمت خودداری کردند. اما درنهایت کامیون‌های ارتشی هر کجا روحانی‌ای را که از نظر جسمی و سنی شرایط خدمت سربازی را داشت، دستگیر می‌کردند و به پادگان‌ها می‌بردند. بارها روحانیون درباره اعزام به خدمت سربازی در حضور امام خمینی اعتراض خود را اعلام کردند، اما پس از این موضوع، علما این اتفاق را به فال نیک گرفتند و تصمیم گرفته شد از محیط پادگان‌ها برای ارتباط بیشتر با افراد نظامی و آگاهی سربازان نسبت به نهضت اسلامی استفاده شود. اوضاع روحانیون در اوایل اعزام به خدمت مناسب نبود و در نتیجه اعتراضاتی صورت می‌گرفت که کم‌کم سبب بهبود وضعیت خدمتی آنها شد. ازجمله دلایل اعزام روحانیون به سربازی، کنترل بیشتر حکومت بر روحانیون بود که زمینه آشنایی سربازان با تفکر فراهم شد. در این پژوهش با استفاده از اطلاعات موجود به تحلیل و بررسی مسئله سربازی روحانیون پرداخته و به تبیین کنش‌های آن برای حکومت پهلوی پرداخته‌ایم. سوال این پژوهش آن که وضعیت سربازی و قوانین خدمت روحانیون در دوره پهلوی به چه شکل بود و کنش روحانیت در مقابله با سربازی روحانیون چگونه بود؟

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Explaining the military service of clerics in the second Pahlavi period

نویسندگان [English]

  • vahid najafi 1
  • mahmood sadat bigdeli 2
1 MA of Islamic Revolution History, Imam Khomeini and Islamic Revolution Research Institute, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor of Islamic Revolution History Department, Imam Khomeini and Islamic Revolution Research Institute, Tehran, Iran
چکیده [English]

In the early 1960s and after April 1963, clerics were called to the military service according to the government's directive. Scholars and elders such as Imam Khomeini expressed their opposition to this issue and refused to be sent to military service. But in the end, army trucks would arrest any cleric who was fit for military service in terms of body and age and take them to the barracks. Many times, the clerics protested about being sent to the military service in the presence of Imam Khomeini, but after this issue, the scholars took this as a good omen and it was decided to communicate more with the military personnel and make the soldiers aware of the Islamic movement. The situation of clerics was not suitable at the beginning of their deployment, and as a result, there were protests that gradually improved their service situation. Among the reasons for sending clerics to the military was the government's greater control over the clerics, which provided the ground for soldiers to become familiar with thinking. In this research, using the available information, we have analyzed and investigated the issue of clerical conscription and explained its actions for the Pahlavi government. The question of this research is what was the state of military service and the rules of clerical service in the Pahlavi period, and what was the action of the clergy in dealing with the enlistment of clerics?

کلیدواژه‌ها [English]

  • military service of clerics
  • barracks
  • Islamic movement
  • students
الف) اسناد
سیر مبارزات امام خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، بی‌تا.
اسناد انقلاب اسلامی، ج 1، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۶۹.
ب) کتاب
احمدی، محمدرضا، خاطرات آیت الله طاهری خرم آبادی، ج 1، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۷۷.
احمدی، محمدرضا، خاطرات آیت‌الله محمدعلی گرامی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۱.
امامی، جواد، خاطرات آیت‌الله مسعودی خمینی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۱.
بهبودی، هدایت­الله، شرح اسم (زندگی‌نامه آیت­الله سیدعلی حسینی خامنه­ای)، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش­های سیاسی، ۱۳۹۱.
خمینی، روح‌الله، صحیفه نور، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۹.
دوانی، علی، نهضت روحانیون ایران، ج 3، مشهد: بنیاد فرهنگی امام رضا­(ع)، بی‌تا.
روحانی، حسن،  خاطرات حسن روحانی (1341-1357) تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۷.
روحانی، حمید، بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی، ج 1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۱.
صابری همدانی، احمد، خاطرات صابری همدانی، ج 1، تدوین سید مصطفی صادقی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۴.
فلسفی، محمدتقی، خاطرات و مبارزات، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۷۶.
موسوی تبریزی، حسین، خاطرات آیت‌الله سید حسین موسوی تبریزی، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۷.
هاشمی رفسنجانی، علی‌اکبر، دوران مبارزه، زیر نظر محسن هاشمی، قم: دفتر نشر معارف، ۱۳۷۶.