بررسی نقش جنبش جوانان در انقلاب اسلامی (نمونه پژوهی: دانش‌آموزان دبیرستانی اصفهان 1357-1354)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری تاریخ انقلاب اسلامی، گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

در جریان پیروزی انقلاب اسلامی، افراد و گروه‌هایی با وابستگی متفاوت مشارکت داشتند. اهداف و نحوه مشارکت این گروه‌ها متفاوت بود و نشان از اهداف گوناگون آنها داشت. شناسایی نحوه این مشارکت و اهداف آن، در ترسیم دورنمای انقلاب اسلامی و اهداف کلی وقوع آن اهمیت فراوانی دارد. دانش‌آموزان در زمره‌ گروه‌هایی هستند که به نقش آنها در پیروزی انقلاب اسلامی کمتر پرداخته شده است. این بخش از اجتماع که فعالیتش در قالب «جنبش جوانان» تعریف می‌شود به‌ویژه در مرحله نهایی نهضت اسلامی حضور پررنگی داشته و در بسیاری از اقدامات پیشرو به شمار می‌رفت. در این مقاله ضمن محور قرار دادن جنبش جوانان، به فعالیت این گروه در یکی از شهرهای پیشرو در انقلاب اسلامی (اصفهان) و در سال‌های نزدیک به پیروزی انقلاب اسلامی پرداخته شده است. پرسش اصلی نوشتار این است که «دانش‌آموزان اصفهانی چه مشارکت ویژه‌ای را در روند مبارزاتی انقلاب اسلامی ایفا کرده‌اند؟» در پژوهش حاضر با مبنا قرار دادن مصاحبه‌های مقدماتی، کلیدواژه‌های مرتبط استخراج شده و با بررسی اسناد و مدارک مکتوب به صحت‌سنجی مطالب اقدام شده است. در این نوشتار فرضیه اصلیِ مدنظر مشارکت فعالانه دانش‌آموزان در روند مبارزاتی آشکار و خیابانی نهضت است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the role of the youth movement in the Islamic revolution (Case study: Isfahan high school students 1976-1979)

نویسنده [English]

  • Maryam Ghanouni
PhD in History of Islamic Revolution, Department of History, Faculty of Literature and Humanities, Isfahan University, Isfahan, Iran
چکیده [English]

During the victory of the Islamic Revolution, people and groups with different affiliations participated. The goals and participation methods of these groups were different and showed their different goals. Identifying the manner of this participation and its goals is very important in drawing the perspective of the Islamic Revolution and the general goals of its occurrence. Students are among the groups whose role in the victory of the Islamic Revolution has been less discussed. This part of society, whose activity is defined as "youth movement", had a prominent presence especially in the final stage of the Islamic movement and was considered a leader in many actions. In this article, while focusing on the youth movement, the activities of this group in one of the leading cities in the Islamic Revolution (Isfahan) and in the years close to the victory of the Islamic Revolution have been discussed. The main question of the article is, "What special contribution did Isfahan students play in the struggle process of the Islamic Revolution?" In the current research, based on the preliminary interviews, relevant keywords were extracted and the authenticity of the content was verified by examining the written documents. In this article, the main hypothesis considered is the active participation of students in the process of exposed and street struggles of the movement.

کلیدواژه‌ها [English]

  • student movement
  • youth movement
  • Isfahan
  • Islamic revolution
الف) اسناد
مرکز اسناد انقلاب اسلامی (مراسان): ش.بازیابی 001466073، 001466072، 03450058.
اسناد آموزش و پرورش: دفاتر ثبت نام و اطلاعات مدرسان دبیرستان‌های اصفهان، موجود در اداره طرح و برنامه اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان.
اسناد بنیاد دایره المعارف انقلاب اسلامی، شماره اسناد 0021649،00021712،00022151، گزارش 6061/10 ه 1، 13390/ه،11690/د ه.
انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (اصفهان)، (۱۳۸۲)، ج ۱ تا ۳: ج ۴: (۱۳۹۵)،‌ تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
یاران امام به روایت اسناد ساواک (اسناد استاد پرورش) (۱۳9۴)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
ب) کتاب‌ها
آبراهامیان، یرواند، ایران بین دو انقلاب، تهران: نشر نی، ۱۳۸۴، چ 11.
آمارنامه آموزش و پرورش، (۱۳۷۷).
احمدی،‌ حسین، نقش دانش‌آموزان و معلمان در انقلاب اسلامی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۹۵.
اسدی، علی و همکاران، گرایش‌های فرهنگی و نگرش‌های اجتماعی در ایران (گزارشی از یک نظرخواهی ملی در سال ۲۵۳۳)، بی‌نا
استنفورد، مایکل، درآمدی بر فلسفه تاریخ، ترجمه احمد گل‌محمدی، تهران: نشر نی، ۱۳۸۲.
باقی، عمادالدین، بررسی انقلاب ایران، تهران: نشر سرایی، ۱۳۸۳، چ 3.
بشیریه، حسین، انقلاب و بسیج سیاسی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1372.
توکلی، یعقوب، از اینجا آغاز می‌شود...: تاریخچۀ جنبش دانش‌آموزی در ایران اسلامی، تهران: مرکز آفرینش‌های ادبی‌هنری اتحادیۀ انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان، ۱۳۸۸.
حجازی، مسعود، خاطرات، تهران: صمدیه، ۱۳۸۷.
حنیف، محمد، اصفهان در انقلاب، تهران: مؤسسه چاپ و نشر عروج، ۱۳۹۶، چ3.
سرشماری عمومی، نفوس و مسکن شهرستان اصفهان، 1345.
سرشماری عمومی، نفوس و مسکن شهرستان اصفهان، 1355.
عباس‌زادگان، محمد، دانش‌آموزان در صحنه: نقش اجتماعی و سیاسی دانش‌آموزان در ایران، تهران: سیمای جوان، 1372.
فوران، جان، مقاومت شکننده، تهران: نشر رسا، ۱۳۸۵، چ 6.
کورلانسکی، مارک، سالی که جهان را تکان داد، تهران، نشر امید صبا، 1395.
مهرعلی‌زاده، مهدی، اصفهان در انقلاب، اصفهان: انتشارات سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۵.
یزدی، ابراهیم،‌ شصت سال صبوری و شکوری،‌ تهران: کویر، ۱۳۹۴.
نصر، عباس، اصفهان در انقلاب، تهران: مؤسسه چاپ و نشر عروج،‌ ۱۳۹۶، چ 3.
نورائی، مرتضی، ابوالحسنی، مهدی، تاریخ شفاهی و جایگاه آن در تاریخ معاصر ایران، تهران: پژوهشگاه جهاد دانشگاهی، ۱۳۹۴.
آیا او تصمیم دارد به ایران بیاید: مذاکرات شورای امنیت ملی، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۷۶.
 
ب) مقالات
اعلم، امیرهوشنگ، «فعالیت‌های اجتماعی در دبیرستان‌ها»، مجله آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، س 33، اردیبهشت ۱۳۴۲، ش ۳، صص ۲۷- ۳۵
ایمان، محمدتقی، غفاری نسب، اسفندیار، «مبانی روش‌شناختی تحقیق میدانی و چگونگی انجام آن»، فصلنامه پژوهش تاریخ، س 2، ‌ش ۴، 1389، صص ۵-۳۰.
ایمان، محمدتفی، نوشادی، محمدرضا، «تحلیل محتوای کیفی»، مجله عیار پژوهش در علوم انسانی، پاییز و زمستان ۱۳۹۰، صص ۱۵-۴۴.
باهنر، محمدجواد، «روانشناسی و جامعه‌شناسی: نوجوانان پس از انقلاب»، مجله پاسدار اسلام،‌ شهریور ۱۳۶۱،‌ ش ۹، صص ۵۱-۵۳.
برونگارد، ریچارد؛ برونگارد، مارکارت، «گزارش و تحقیق: چشم‌اندازی بر نهضت‌های جوانان در دهه ۱۹۸۰م»، ترجمه مهری قزوینی، مجله نامه فرهنگ، ش ۴، تابستان ۱۳۷۰، صص ۱۰۶-۱۱۳.
بسطامی، رضا، «گروه ابوذر»، مجله زمانه، س 4، آبان، ش 38، 1388، صص 36-40.
ژیان‌پور، حمید، «کاربرد روش تحقیق پدیدارشناسی در تاریخ شفاهی: تبیین امکان و ضررورت»، مجله تاریخ‌پژوهی، زمستان 1394، ش ۶۵، صص ۱۶۵-۱۹۴.
شایگان، فریبا، «انگیزه و رضایتمندی مشارکت‌کنندگان در انقلاب اسلامی»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی،‌ تابستان 1389، ش 21، صص 131-160.
غفاری،‌ مسعود، قاسمی، علی‌اصغر، «نقش جنبش جوانان شهری در گذار به دموکراسی در ایران ۱۳۵۰-۱۳۸۰»، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، ش ۴۷، صص ۷۵-۹۴.
ج) روزنامه‌
پیغام امروز، ۲۷/۷/۱۳۵۷ ش 4502، ۵۳۵۲.
کیهان، ۲۳/۵/۱۳۵۴، ش ۱۰۵۳۹.
مجله جوانان رستاخیز، ۲۸/۵/۱۳۵۷، ش ۱۵۵.
آیندگان، ۴/۴/1357.
د) مصاحبه
آقاجان، علی، 59 ساله، 1396.
احمدی، محمدجواد، 59 ساله، 1396.
تیموری، جواد، 59 ساله، 1396.
توکل، مرتضی، 60 ساله، 1396.
حسینی خوراسگانی، مرتضی، 57 ساله، 1396.
حمزه زاده، حسین،‌ 56 سال، 1396
زاهدی، حسن، 57 ساله، 1396.
زرگرزادگان، پری‌چهر، 55 ساله، 1396.
زمانی، احمد، 59 ساله، 1395.
ستار، نیلوفر، 56 ساله، 1396.
سعیدی، زهرا، 55 ساله، 1396.
سلطانی کوپایی، مسعود، 56 ساله.
شهبازی، محمدرضا، 62 ساله، 1396
صلواتی، فضل‌الله،‌ 46 ساله،‌ 1396.
عامری‌زاده، 59 ساله، 1396.
عبدالهیان، معصومه، 55 ساله، 1396.
عشاقی، جواد، 70 ساله،‌ 1396.
علی‌مرادی، محمد، 59 ساله، 1396.
فتحی، محسن، 56 ساله، 1396.
فتحی، مصطفی، 55 ساله، 1396.
کاردان‌پور، پوران، 55 ساله، 1397.
مرادی، قدرت‌الله، 59 ساله، 1396.
مسجدی، محمد، 56 ساله، 1396.
مظاهری کوهانستانی، 55 ساله، 1396.
مظاهری، حسین، 57 ساله، 1396.
مقصودی، حسین، 59 ساله، 1396.
ملکوتی‌نسب، علی‌رضا، 57 ساله، 1396.
مهرابی کوشکی، مرتضی، 55 ساله، 1396.
میلادفر، اکبر، 59 ساله، 1396.
نبی‌زاده، زهرا، 57 ساله، 1396.
نصر، محمد، 62 ساله، ‌1396.
نورائی، مرتضی، 57 ساله، 1397.
هـ) منابع لاتین
https://www.merriam-webster.com/dictionary/youth%20movement
http://undesadspd.org/Youth.aspx
Braungart,R. And Braungart,M.M, Youth Movement in 1980, a Global Perspective, International Sociology, 5(2), 1990.
Graham,-Gael,Young activist:American High School Students in the Age of protest, Northen Ilinois University press, 2006.
Gabrum. F.Jaber and Holstein. A. James, a handbook of interview research, sage publication, 2002.
Turner A.H and Killian, L.M, Collective Behavior, New York, Prentice Hall, 1975.
Moller H, Youth as a force in the modern world. Comparative Studies in Society and History 10, 1968, p.p 237–260.
Zurbunchen,s, Mary, History,Memory and "1965 incident", in Indonesia, Sian survey, Vol:42, No. (July/Sgust), 2002, p.p:564-581.