TY - JOUR ID - 163254 TI - بررسی تعامل تشکل‌های سیاسی- مذهبی دهه چهل با نهضت روحانیت (نمونه‌پژوهی: نهضت آزادی ایران، هیئت‌های مؤتلفه اسلامی و حزب ملل اسلامی) JO - تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی JA - IRS LA - fa SN - 2717-2945 AU - روح بخش, رحیم AD - کارشناسی ارشد تاریخ و پژوهشگر ارشد مرکز اسناد و تاریخ شفاهی شورای عالی آموزش و پرورش. Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 4 IS - 7 SP - 107 EP - 132 KW - نهضت روحانیت KW - نهضت آزادی ایران KW - هیئت‌های مؤتلفه اسلامی KW - ‌ حزب ملل DO - N2 - بررسی شکل‌گیری و روند نهضت روحانیت در دهه 1340 نشان می‌دهد این نهضت بر طیف وسیعی از اقشار و طبقات مختلف اجتماعی تأثیر گذاشته و حتی موفق شد از آنان یارگیری نماید. به‌طوری‌که نه‌تنها به تعامل با برخی تشکّل‌ها پرداخت، بلکه زمینه‌ساز تأسیس برخی تشکّل‌های مبارزاتی شد. نکته قابل‌توجه اینکه چه عواملی در شکل‌گیری این تعامل نقش داشتند؟ کدام تشکّل‌ها در این تعامل پیش‌قدم شدند؟ بررسی سیر مبارزاتی نهضت روحانیت در این دهه حاکی است سه تشکل ذیل نقش پیشگامی در این تعامل ایفا کردند: 1. نهضت آزادی ایران: این تشکل دانشگاهی در اوایل سال 1340 ش تأسیس و با دستگیری و بازداشت طولانی‌مدت سران آن از سال 1343 ش، به اغما رفت. 2. هیئت‌های مؤتلفه اسلامی: این تشکل بازاری در بحبوحة تقابل مرجعیت و روحانیت مبارز با هیئت حاکمه در آغاز سال 1342 ش تأسیس و بعد از افشای نقش آن در ترور حسنعلی منصور نخست‌وزیر، سران آن دستگیر و فعالیت تشکل متوقف شد. 3. حزب ملل اسلامی: این تشکل نیز با عضویت جمعی از جوانان نوگرای دینی، درصدد مبارزه مخفی با رژیم برآمد که چند ماهی پس از تأسیس در سال 1344 ش، سران آن توسط ساواک شناسایی و دستگیر شده و حزب فروپاشید. این مقاله با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و به روش کتابخانه‌ای نشان می‌دهد نهضت روحانیت با عنایت به ماهیت مذهبی و بومی و همچنین رویکردهای ضداستبدادی و به‌ویژه ضد استعماری خود به‌سرعت توجه سایر گروه‌ها و تشکل‌های سیاسی‌ ـ مذهبی را جلب کرد و موفق شد در تعامل با برخی از آنها، آموزه‌های نهضت را در میان قشرهای مختلف گسترش داده و از میان آنها یارگیری نماید. UR - http://www.irstudies.ir/article_163254.html L1 - http://www.irstudies.ir/article_163254_636b1803cc4ad5f7086d68a8ae7b416e.pdf ER -