%0 Journal Article %T نقش نفوذ اجتماعی علمای خراسان در واقعه مسجد گوهرشاد (با تکیه بر نظریه نخبگان پاره‌تو) %J تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی %I مرکز اسناد انقلاب اسلامی %Z 2717-2945 %A شاهرخی, سیدعلاالدین %D 2023 %\ 02/20/2023 %V 4 %N 8 %P 141-164 %! نقش نفوذ اجتماعی علمای خراسان در واقعه مسجد گوهرشاد (با تکیه بر نظریه نخبگان پاره‌تو) %K حرم امام رضا (ع) %K مسجد گوهرشاد %K علمای خراسان %K نفوذ اجتماعی %K دادخواهی %R %X نهادهای اجتماعی در تاریخ معاصر ایران با محوریت نهاد دین و با زعامت روحانیت و حوزه‌های علمیه بوده است؛ شواهد تاریخی در این دوران بیانگر کنش­های متعدد اجتماعی عالمان شیعی و نفوذ فوق­العاده آنان در میان توده­های مردم است. فقدان بسترهای لازم برای دست­یابی به امنیت و حقوق اجتماعی و رشد نسبی آگاهی مردم موجب گردید تا در دوران مورد­نظر بارها، مکان­های مقدس مذهبی را با رهبری علما به­عنوان مراکز دادخواهی مورد استفاده قرار دهند؛ در این راستا تحصن در مسجد گوهرشاد در تیرماه 1314 با درخواست و پشتیبانی مردم و نفوذ اجتماعی علمای خراسان که نخبگان عصر خود بودند از برجستگی خاصی برخوردار است. این تحقیق با استفاده از روش پژوهش تاریخی و به شیوه توصیفی- تحلیلی انجام پذیرفت و تلاش نمود واقعه مسجد گوهرشاد را از منظر نفوذ و قدرت اجتماعی علما بررسی نماید. یافته‌های پژوهش حاضر گویای این است که با اجرای برنامه­های شبه مدرنیستی پهلوی اول، نه‌تنها برخی باورها و رسوم مذهبی مورد تهدید و تغییر قرار گرفتند بلکه بسیاری از وظایف اجتماعی روحانیون و معیشت اقشاری از بازاریان کاهش یافت، بنابراین آن­ها با مراجعه مکرر به علما خواهان اقدام آنان شدند. با توجه به نظریه پیشگامی نخبگان پاره­تو، علمای خراسان به­عنوان نخبگان جامعه ایران معاصر با هدایت توده­های مردم در مسجد گوهرشاد به فعالیت پرداختند. اتکای مردم به علما، رهبران فکری خود برای گفت و گو با حاکمیت بود؛ اما نتیجه این اعتراض فرهنگی، اقدامی به دور از گفتمان تفکر محور، قتل‌عام تعدادی از مردم و تبعید تعدادی از علمای خراسان و بازاریان بود. %U http://www.irstudies.ir/article_168446_eeebca2b74249216b27a7fada7fa60b9.pdf